“Xô-rô-ba-bên” (Zerubbabel) là một quan trấn thủ (political governor) hay đốc công (overseer) tại một tỉnh thành Ba-tư cũng như lúc ông ở trong xứ Giu-đê, là người đã lãnh đạo những người Giu-đa trở về xứ sở (E-xơ-ra 2:2). Xô-rô-ba-bên trong nguyên văn có nghĩa là “được sanh ra trong Ba-by-lôn”(born in Babylon) hoặc “Hậu thế của Ba-by-lôn”(Seed of Ba-by-lôn), một hàm ý nói đến nơi sanh của ông.
Về bối cảnh gia đình:
Xô-rô-ba-bên là “con trai của Sa-la-thi-ên”. “Sa-la-thi-ên” có nghĩa “Tôi đã nhờ cậy Đức Chúa Trời” (E-xơ-ra 3:2, 8; 5:2; Nê-hê-mi 12:1), và là cháu nội của vua Giê-hô-gia-kim, một trong những dòng dõi vua Đa-vít (I Sử ký 3:17-19, Ma-thi-ơ 1:12). Vì Xô-rô-ba-bên thuộc dòng dõi vua Đa-vít, được sanh ra ở Ba-by-lôn trong thời kỳ lưu đày của dân Giu-đa, Xô-rô-ba-bên đã di cư đến xứ Giu-đê sau khi vua Si-ru II cho phép dân Giu-đa bị lưu đày trở về xứ sở của họ để phục hồi đền thờ. Tiên tri A-ghê nhận ra Xô-rô-ba-bên như một người lãnh đạo dân Giu-đa sau khi bị lưu đày trở về quê hương.
Theo câu chuyện về Xô-rô-ba-bên trong Kinh Thánh cho biết: Năm thứ nhất đời Si-ru, vua Phe-rơ-sơ trị vì, ông đã sống tại Ba-by-lôn, được nhận biết là một người nổi bật hay ưu tú của dân Giu-đa trong chốn lưu đày. Khi sắc lệnh của Si-ru được ban ra, ngay lập tức ông đã hành động, chính ông “…bèn chổi dậy, khởi cất đền Đức Chúa Trời tại Giê-ru-sa-lem” (E-xơ-ra-5:2b). Điều này cho biết có khả năng Xô-rô-ba-bên đã phục vụ nhà vua Ba-by-lôn, vì cả hai lý do: từ tên Xô-rô-ba-bên là tên Canh-đê, giống như Đa-ni-ên và ba người bạn Hê-bơ-rơ; và từ sự việc này Xô-rô-ba-bên được bổ nhiệm bởi vua Phe-rơ-sơ làm chức vụ quan trấn thủ xứ Giu-đê như Lời Chúa phán trong A-ghê 2:23: “Đức Giê-hô-va vạn quân phán: Hỡi Xô-rô-ba-bên, con trai Sa-la-thi-ên, trong ngày đó, ta sẽ lấy ngươi làm đầy tớ ta! Đức Giê-hô-va phán: Ta sẽ đặt ngươi như ấn tín; vì ta đã chọn ngươi, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy.”
Về lịch sử:
Vào năm 538 T.C, từ khi chiếu chỉ của Si-ru, vua Phe-rơ-sơ được ban ra (E-xơ-ra 1:1-4), dân Giu-đa được phép trở về quê hương xứ sở dưới sự lãnh đạo của Xô-rô-ba-bên và với sự hướng dẫn thuộc linh của thầy tế lễ cả Giê-hô-sua (E-xơ-ra 3:2). Khoảng 50.000 người Giu-đa đã trở về lần nầy. Sau đó vào năm 536 T.C, dân sự bắt đầu xây dựng nền của đền thờ, lập lại bàn thờ và dâng của lễ, được ghi lại trong E-xơ-ra 3:1-4:5. Tuy nhiên, có một sự chống đối từ dân trong xứ và sự thờ ơ, lãnh đạm, không quan tâm của những người Giu-đa đã gây ra việc trì hoãn, ngưng trệ (E-xơ-ra 4:1-24). 16 năm sau, tiên tri A-ghê và Xa-cha-ri được ủy quyền bởi Đức Giê-hô-va giục giã, khích lệ dân sự.
1/ Xô-rô-ba-bên trong Giê-ru-sa-lem: Xây dựng lại Đền thờ – sự thật ra, việc xây dựng đền thờ đã bắt đầu 16 năm trước nhưng họ đã dừng lại bởi do sự chống đối từ những người lân cận, các dân xung quanh Y-sơ-ra-ên – phần lớn chủ yếu là những người Sa-ma-ri (E-xơ-ra 3:8-13; 4:1-5, 24).
Lời giảng của tiên tri A-ghê đã cảm động Xô-rô-ba-bên, Giê-hô-sua và “tất cả phần sót lại dân Y-sơ-ra-ên” là những người đã trở về từ chốn lưu đày vâng lời Đức Giê-hô-va. Điều này đã chứng tỏ “sự tôn kính” Đức Chúa Trời của dân sự. “Đoạn, Đức Giê-hô-va giục lòng Xô-rô-ba-bên, con trai Sa-la-thi-ên, quan trấn thủ Giu-đa, và giục lòng Giê-hô-sua, con trai Giô-xa-đác, thầy tế lễ cả, và giục lòng cả dân sự sót lại; họ đều đến, làm việc nơi nhà Đức Giê-hô-va vạn quân, là Đức Chúa Trời mình. Ấy là ngày hai mươi bốn tháng sáu về năm thứ hai đời vua Đa-ri-út.” (A-ghê 1:14-15).
Đức Giê-hô-va đã giục lòng hai người lãnh đạo và dân sự bắt đầu trở lại làm việc trong đền thờ. “Bấy giờ những trưởng tộc của Giu-đa và Bên-gia-min, những thầy tế lễ, và người Lê-vi, cả thảy những người nào Đức Chúa Trời cảm động lòng có ý đi lên xây cất đền thờ của Đức Giê-hô-va tại Giê-ru-sa-lem, bèn chỗi dậy.” (E-xơ-ra 1:5). Và “Xô-rô-ba-bên, con trai Sa-anh-thi-ên, và Giê-sua, con trai của Giô-xa-đác, bèn chỗi dậy khởi cất đền Đức Chúa Trời tại Giê-ru-sa-lem, có các tiên tri của Đức Chúa Trời giúp đỡ.” (E-xơ-ra 5:2).
Vào tháng thứ hai của năm thứ hai trở về, nền được dựng với tất cả sự oai nghi lộng lẫy có thể. Nền của đền thờ mới đã hoàn thành, đền thờ này sẽ nhỏ hơn so với đền thờ thứ nhất do vua Sa-lô-môn dựng lên, có những người đau buồn đã nhắc nhớ lại về đền thờ trước, “Nhiều thầy tế lễ, người Lê-vi, trưởng tộc, tức là những người già cả đã thấy đền thờ trước, bèn khóc tiếng lớn trong khi người ta xây nền của đền mới lại trước mặt mình.” (E-xơ-ra 3:12).
Tiên tri A-ghê đã đáp lại với sự không hài lòng của họ trong A-ghê 2:3-4: “Ai là kẻ còn sót lại ở trong các ngươi đã xem thấy vinh quang khi trước của nhà nầy? và bây giờ các ngươi xem nó ra làm sao? Nó ở trước mắt các ngươi, há chẳng phải như là hư không sao? Vậy bây giờ, Đức Giê-hô-va phán: Hỡi Xô-rô-ba-bên, ngươi khá can đảm; còn ngươi, Giê-hô-sua, con trai Giô-xa-đác, thầy tế lễ cả, cũng khá can đảm. Đức Giê-hô-va lại phán: Cả dân sự trong đất, các ngươi cũng khá can đảm, và hãy làm việc vì ta ở cùng các ngươi, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy.”
2/ Xô-rô-ba-bên bày tỏ kế hoạch cho vua Si-ru đại đế về Giê-ru-sa-lem – vì sự chống đối xảy ra khi dân Giu-đa xây lại nền đền thờ đã dẫn đến sự trì hoãn đến 16 năm. Trong suốt thời gian dài này, có sự lãnh đạm thơ ơ đối với việc xây dựng lại đền thờ ở trong dân sự sống tại Giu-đa và Giê-ru-sa-lem. Vào năm 520 T.C, bởi do những sự thay đổi trong đế chế Ba-tư và những bài giảng của tiên tri A-ghê, dân sự đã bắt đầu trở lại việc xây dựng đền thờ.
Lời tiên tri A-ghê rất rõ ràng cụ thể, bài giảng rao truyền đầu tiên cho quan trấn thủ Xô-rô-ba-bên và thầy tế lễ cả Giê-hô-sua là những người cai quản Y-sơ-ra-ên xứ Giu-đê (A-ghê 1:1). Sau đó, tiên tri A-ghê tiếp tục phân phát bài giảng thứ hai đến quan trấn thủ Xô-rô-ba-bên và thầy tế lễ cả Giê-hô-sua và phần sót lại của dân sự (A-ghê 2:2). Bài giảng thứ ba cho các thầy tế lễ về luật pháp (A-ghê 2:11) và thứ tư là cho Xô-rô-ba-bên (A-ghê 2:21) – những lời như sấm truyền này đến với toàn thể cộng đồng dân Giu-đa phục hồi trở về từ Ba-by-lôn và sau cùng là dân cư trên đất.
Nhưng trong năm thứ hai đời vua Đa-ri-út, một ánh sáng đã chiếu trên sự tối tăm của dân sự bị lưu đày từ Ba-by-lôn trở về. Trong năm đó lời tiên tri thình lình chiếu sáng với ánh sáng chói lọi giữa những người phu tù trở về. Trong giây phút Xô-rô-ba-bên đã thức tỉnh từ sự thờ ơ, hững hờ của ông, dốc toàn bộ sức lực vào công việc. Sau nhiều sự đối nghịch và nhiều cản trở dẫn đến sự bê trễ, đền thờ được hoàn thành sau một thời gian dài, trong năm thứ 16 đời vua Đa-ri-út, và được cung hiến cho Chúa với những nghi thức long trọng và nhiều niềm vui.
Mặc dầu đền thờ Xô-rô-ba-bên có kích thước nhỏ hơn đền thờ vua Sa-lô-môn xây cất, Đức Chúa Trời đã khẳng định đền thờ này có một sự tôn quý lớn hơn, tuyệt vời hơn bày tỏ trong A-ghê 2:9: “Vinh quang sau rốt của nhà nầy sẽ lớn hơn vinh quang trước, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy; và ta sẽ ban sự bình an trong chốn này, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy.” Sự vinh hiển cho đền thờ do Xô-rô-ba-bên xây cất đã được ban nhiều năm sau, khi Chúa Giê-xu – Con Đức Chúa Trời – đi vào trong hành lang đền thờ.
3/ Những công việc khác của Xô-rô-ba-bên – ông không chỉ khởi lại công việc xây cất đền thờ nhưng cũng lập lại thứ tự ưu tiên thuộc linh của dân sự (E-xơ-ra 5:1-6:22). Do đó, đền thờ được hoàn thành 4 năm sau đó – vào năm 516 T.C, trong E-xơ-ra 6:15: “Ngày thứ ba tháng A-đa/tháng ba – nhằm năm thứ sáu đời vua Đa-ri-út, cái đền nầy được xây cất cho xong”.
Những công việc khác của Xô-rô-ba-bên làm được ghi lại trong Kinh Thánh đó là sự phục hồi ban thứ, cách sắp xếp các thầy tế lễ và người Lê-vi và về sự cung phòng cho sự duy trì của họ theo tổ chức của Đa-vít. Trong E-xơ-ra 6:18 ghi lại: “Chúng lập lên những thầy tế lễ và các người Lê-vi tùy theo ban thứ của họ, đặng phục sự Đức Chúa Trời tại Giê-ru-sa-lem, y như đã chép trong sách của Môi-se”; cũng như trong Nê-hê-mi 12:47 cho biết: “Trong đời Xô-rô-ba-bên và Nê-hê-mi, cả Y-sơ-ra-ên đều cấp phần cho kẻ ca hát và người canh giữ cửa, ngày nào cần dùng theo ngày nấy, cũng để riêng phần của người Lê-vi, và người Lê-vi để riêng phần của con cháu A-rôn.” Ngoài ra, ông đã đăng ký tên những phu tù trở về từ Ba-by-lôn theo gia phổ của họ (Nê-hê-mi 7:5-6) và giữ Lễ Vượt qua trong năm thứ bảy đời vua Đa-ri-út, sự kiện sau cùng kết thúc tất cả mà chúng ta biết về đời sống của Xô-rô-ba-bên.
Bài học suy gẫm:
Ngày hôm nay không ít Cơ Đốc nhân không thích làm theo ý muốn của Đức Chúa Trời bởi vì họ chưa cảm thấy đã đến thì giờ này một cách rõ ràng. Dễ thường chúng ta có những lý do biện hộ khi chúng ta đưa ra những nguyên tắc, tiêu chuẩn để thực hiện và vâng lời Chúa. Có phải chúng ta nói, đây chưa phải là thì giờ để thực hiện công tác xây dựng lại Đền Thờ? Có phải đây chưa phải là thì giờ để Đức Thánh Linh hành động đem đến một cơn phục hưng trong đời sống cá nhân với Chúa?
Qua tiên tri A-ghê, Đức Giê-hô-va đã phán với Xô-rô-ba-bên và Giê-hô-sua rằng dân Giu-đa đã nói “thì giờ” chưa đúng lúc để xây lại đền thờ. Thay vì sử dụng từ liệu “dân Ta”,ở đây Lời Chúa nói với họ “dân này”– một hàm ý nói đến dân sự của Chúa đang cách xa với Ngài. Khi những người Giu-đa được phán truyền bắt đầu trở lại việc xây dựng nhà Đức Giê-hô-va, hầu hết trong dân sự đã nói rằng “chưa phải là thì giờ” để thực hiện. Nhưng điều này trái ngược với lòng mong muốn rất lớn của Đa-vít, ông đã từng ao ước xây dựng nhà cho Đức Giê-hô-va như thế nào? (xem II Sa-mu-ên 7:2).
Sự nhiệt thành sốt sắng cho công việc nhà Chúa trong Xô-rô-ba-bên là một thông điệp sống động khích lệ Cơ Đốc nhân, con cái Chúa ngày hôm nay. Bất cứ khi nào dân sự của Chúa đối diện với những nan đề trong việc làm theo ý muốn của Chúa, xin Chúa cho chúng ta phải làm hết trách nhiệm của mình theo Lời của Đức Chúa Trời một cách chân thật, với tất cả lòng yêu mến Chúa, bày tỏ với sự đảm bảo khi thực hiện – chính Chúa là Đấng cung cấp ban cho chúng ta tất cả mọi điều cần yếu để tiếp tục.
Những gì Cơ-Đốc nhân cần phải làm là đọc Lời của Đức Chúa Trời, học hỏi tìm kiếm những gì Đức Chúa Trời muốn chúng ta làm, và đặt công việc Chúa ưu tiên trước hết. Chúng ta cần thực hiện công việc của Ngài ưu tiên trước việc của chúng ta. Và khi chúng ta làm điều này, Ngài sẽ ở cùng với chúng ta và Ngài sẽ ban cho chúng ta tất cả điều cần thực hiện theo ý muốn của Ngài cách thành công như Lời Chúa khuyên trong Ma-thi-ơ 6:33: “Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa.”
Ngày hôm nay, Cơ Đốc nhân cũng thường đánh mất cái nhìn thích hợp về những gì Đức Chúa Trời đã kêu gọi, ban cho chúng ta cơ hội, đặc ân để phục vụ Chúa. Và điều này dễ dàng làm cho nhiều Cơ Đốc nhân chúng ta dễ bị phân tâm. Nếu đó là thái độ của chúng ta, Cơ Đốc nhân cần nhắc nhớ cho chính mình. Đức Chúa Trời sẽ giúp đỡ dân sự của Ngài để tiếp tục, Chúa đã hứa ở cùng chúng ta, và giúp cho chúng ta tiếp tục làm công việc Chúa cách trung tín, chân thật với lòng yêu mến Chúa khi Ngài kêu gọi chúng ta.
(Nhóm biên tập Chuyên mục Nhân vật Kinh Thánh)